تعارض یکی از اجتناب‌ناپذیرترین بخش‌های زندگی مشترک است و تقریباً همه زوج‌ها در دوره‌هایی از زندگی خود با آن مواجه می‌شوند. تعارض‌های حل‌نشده می‌توانند به: کاهش رضایت زناشویی، افزایش استرس و حتی مشکلات روانی و جسمی منجر شوند.

علائم تعارض شدید در زوجین شامل: بحث‌های مداوم و تکراری، انتقادهای مکرر، انکار یا سرکوب احساسات، کاهش صمیمیت، کاهش ارتباط کلامی و دوری از یکدیگر است. برخی زوجین ممکن است به جای حل‌مسئله، از راهبردهای منفی مانند پرخاشگری، بی‌تفاوتی یا فرار از رابطه استفاده کنند.

عوامل مؤثر بر تعارض زوجین شامل: تفاوت‌های شخصیتی، سبک‌های ارتباطی، تفاوت‌های فرهنگی و تربیتی، استرس‌های محیطی و اقتصادی، و تجربه‌های قبلی زندگی مشترک است. شناسایی این عوامل به درمانگران کمک می‌کند تا مداخلات هدفمند ارائه دهند.

مداخلات علمی برای حل تعارض زوجین معمولاً شامل: روان‌درمانی زوجی، آموزش مهارت‌های ارتباطی و تنظیم هیجان، و آموزش حل‌مسئله است. درمان زوجی مبتنی بر شواهد نشان داده که می‌تواند تعارض‌ها را کاهش داده و رضایت زناشویی را افزایش دهد. درمانگران از تکنیک‌های مختلفی استفاده می‌کنند؛ از جمله: تکنیک گوش دادن فعال، بازتاب احساسات طرف مقابل، استفاده از جملات «من» به جای «تو»، شناسایی الگوهای منفی تعامل و جایگزینی آن‌ها با الگوهای مثبت و همکاری‌محور. مهارت‌های تنظیم هیجان به زوجین کمک می‌کند تا در هنگام بروز تعارض، واکنش‌های هیجانی شدید را کنترل کنند و تصمیم‌گیری منطقی داشته باشند. این مهارت‌ها شامل: تنفس عمیق، فاصله گرفتن موقت، تمرین ذهن‌آگاهی و خودآگاهی هیجانی است. آموزش حل‌مسئله به زوجین امکان می‌دهد تا به جای تمرکز بر مشکل و سرزنش، روی پیدا کردن راهکارهای عملی و توافقی تمرکز کنند. این فرایند شامل: تعریف مشکل، شناسایی اهداف، ارائه گزینه‌ها، ارزیابی و انتخاب بهترین راهکار و پایش نتایج است. حمایت خانواده و شبکه اجتماعی نیز می‌تواند در کاهش فشار و استرس ناشی از تعارض مؤثر باشد. همچنین، رعایت تعادل میان زندگی فردی و مشترک و ایجاد وقت‌های مشترک با کیفیت به حفظ رضایت زناشویی کمک می‌کند.

مطالعات نشان داده‌اند که؛ زوج‌هایی که مداخلات علمی برای حل تعارض را تجربه کرده‌اند، رضایت زناشویی بالاتر، تعارض کمتر و کیفیت ارتباطی بهتری دارند و احتمال طلاق یا جدایی در آن‌ها کاهش می‌یابد.

در نهایت، حل مؤثر تعارض نیازمند مشارکت فعال هر دو طرف، پایبندی به تکنیک‌های درمانی، و استمرار در تمرین مهارت‌هاست. با این رویکرد، زوجین می‌توانند روابط سالم‌تر، صمیمی‌تر و پایدارتر داشته باشند و زندگی مشترک رضایت‌بخش‌تری تجربه کنند.

منابع:

۱. Lebow, J., Chambers, A. L., Christensen, A. (2022). Couple therapy in the 2020s: Current status and emerging developments. Family Process, 61(4), 1104–۱۱۱۹. PMC

۲. Nichols, M. P., & Davis, S. D. (2020). Family Therapy: Concepts and Methods. 12th Edition. Pearson.

۳. موسسه مطالعات روان‌شناسی خانواده ایران. (۱۴۰۲). آموزش مهارت‌های حل تعارض در زوجین. تهران: انتشارات روان‌آور